裏 RjpWiki

Julia ときどき R, Python によるコンピュータプログラム,コンピュータ・サイエンス,統計学

算額(その1272)

2024年09月05日 | Julia

算額(その1272)

百三十七 群馬県藤岡市藤岡 金光寺 明治21年(1888)
群馬県和算研究会:群馬の算額,上武印刷株式会社,高崎市,1987年3月31日.
キーワード:円4個,円弧2個

線対称の円弧 2 本の間に赤円,青円,黄円が挟まっている。3 個の円の直径がそれぞれ 0.57 寸,0.6 寸,0.66 寸のとき,円弧の直径はいかほどか。

算額に描かれているのは以下の図のようである。「問」に「剣形」と書かれており,弧背(円弧)は円弧らしく見えないが紛れもなく円弧である。

与えられた条件のもとでの図は,以下の図であるが,円弧の半径は相当大きく,わかりやすく図に収めることができない。

剣形だのなんのと言うが,要するに,3 個の円がそれぞれ円弧に外接しているという状況なので,3 個の円の直径がそれぞれ 0.5, 0.6, 1.2 のときの図を以下に示す。

3 個の円の中心を y 軸上におき,黄円が x 軸に接するように座標を定義する。
弧がその一部である円の半径と中心座標を R, (x0, y0)
赤円の半径と中心座標を r1, (0, 2r3 + 2r2 + r1)
青円の半径と中心座標を r2, (0, 2r3 + r2)
黄円の半径と中心座標を r3, (0, r3)
とおき,以下の連立方程式を解く。

include("julia-source.txt");

using SymPy
@syms R::positive, x0::positive, y0::positive,
     r1::positive, r2::positive, r3::positive;
eq1 = x0^2 + (2r3 + 2r2 + r1 - y0)^2 - (R + r1)^2
eq2 = x0^2 + (2r3 + r2 - y0)^2 - (R + r2)^2
eq3 = x0^2 + (r3 - y0)^2 - (R + r3)^2
res = solve([eq1, eq2, eq3], (R, x0, y0))[2]  # 2 of 2

   (r2*(r1 + r2)*(r2 + r3)/(r1*r3 - r2^2), 2*sqrt(r1)*r2*sqrt(r3)*sqrt(r1 + r2)*sqrt(r2 + r3)/(r1*r3 - r2^2), -(r2 + r3)*(r1*r2 - 2*r1*r3 + r2^2)/(r1*r3 - r2^2))

円弧の半径 R は,3 個の円の半径 r1, r2, r3 の関数である。
3 個の円の直径がそれぞれ 0.57 寸,0.6 寸,0.66 寸のとき,円弧の直径は 27.3 * 2 = 54.6 寸 である。

r1 = 0.57/2
r2 = 0.6/2
r3 = 0.66/2
r2*(r1 + r2)*(r2 + r3)/(r1*r3 - r2^2)

   27.30000000000001

すべてのパラメータは以下のとおりである。

  r1 = 0.285;  r2 = 0.3;  r3 = 0.33;  R = 27.3;  x0 = 27.5819;  y0 = 1.96

function draw(r1, r2, r3, more)
    pyplot(size=(500, 500), grid=false, aspectratio=1, label="", fontfamily="IPAMincho")
   (R, x0, y0) = (r2*(r1 + r2)*(r2 + r3)/(r1*r3 - r2^2), 2*sqrt(r1)*r2*sqrt(r3)*sqrt(r1 + r2)*sqrt(r2 + r3)/(r1*r3 - r2^2), -(r2 + r3)*(r1*r2 - 2*r1*r3 + r2^2)/(r1*r3 - r2^2))
   @printf("赤円,青円,黄円の直径がそれぞれ %g, %g, %g のとき,円弧の直径は %g である。\n", 2r1, 2r2, 2r3, 2R)
   @printf("r1 = %g;  r2 = %g;  r3 = %g;  R = %g;  x0 = %g;  y0 = %g\n", r1, r2, r3, R, x0, y0)
   sum_r = 2(r1 + r2 + r3)
   θ = atand(sum_r + y0, x0 - 2r3)
   plot()
   circle(x0, y0, R, :black)#, beginangle=180 - θ, endangle=180 + θ, n=1000)
   circle(-x0, y0, R, :black)#, beginangle=-θ, endangle=θ, n=1000)
   circle(0, 2r3 + 2r2 + r1, r1)
   circle(0, 2r3 + r2, r2, :blue)
   circle(0, r3, r3, :orange)
   if more
       delta = (fontheight = (ylims()[2]- ylims()[1]) / 500 * 10 * 2) /3  # size[2] * fontsize * 2
       hline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
       vline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
       point(0, 2r3 + 2r2 + r1, "赤円:r1,(0,2r3+2r2+r1)", :red, :left, :vcenter, deltax=delta/2)
       point(0, 2r3 + r2, "青円:r2,(0,2r3+r2)", :blue, :left, :vcenter, deltax=delta/2)
       point(0, r3, "黄円:r3,(0,r3)", :orange, :left, :vcenter, deltax=delta/2)
       point(x0, y0, "(x0,y0)")
       plot!(xlims=(-2r3, x0 + 3), ylims=(-0.2sum_r, 2.3sum_r))
   end
end;

draw(0.57/2, 0.6/2, 0.66/2, true)

コメント
  • X
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

算額(その1271)

2024年09月05日 | Julia

算額(その1271)

百三十七 群馬県藤岡市藤岡 金光寺 明治21年(1888)
群馬県和算研究会:群馬の算額,上武印刷株式会社,高崎市,1987年3月31日.
キーワード:円4個,扇

扇面に大円 2 個,中円 1 個,小円 1 個を容れる。扇長(要から先端までの長さ)と大円の直径が与えられたとき,小円の直径はいかほどか。

扇長を R
大円の半径と中心座標を r1, (x1, y1)
中円の半径と中心座標を r2, (0, R - r2)
小円の半径と中心座標を r3, (0, R - 2r2 - r3)
とおき,以下の連立方程式を解く。

include("julia-source.txt");

using SymPy
@syms R::positive,
     r1::positive, x1::positive, y1::positive,
     r2::positive, r3::positive;
r3 = r1 - r2
eq1 = x1^2 + y1^2 - (R - r1)^2
eq2 = x1^2 + (R - r2 - y1)^2 - (r1 + r2)^2
eq3 = x1^2 + (R - 2r2 - r3 - y1)^2 - (r1 + r3)^2
res = solve([eq1, eq2, eq3], (r2, x1, y1))[1]  # 1 of 2

   (-sqrt(R)*sqrt(R - 2*r1)/2 + R/2, sqrt(4*R^(3/2)*sqrt(R - 2*r1) - 4*sqrt(R)*r1*sqrt(R - 2*r1) - 4*R^2 + 8*R*r1), 2*sqrt(R)*sqrt(R - 2*r1) - R + r1)

小円の半径は,扇長と大円の直径の関数である。(R - sqrt(R*(R - 2r1))/2
扇長と大円の直径がそれぞれ 28 寸,16.6 寸のとき,中円の直径は 10.1338308526982 寸である。

R = 28; r1 = 16.6/2
2(R - sqrt(R*(R - 2r1)))/2 |> println

   10.133830852698168

すべてのパラメータは以下のとおりである。

   R = 28;  r1 = 8.3;  r2 = 5.06692;  x1 = 11.4479;  y1 = 16.0323

function draw(R, r1, more)
    pyplot(size=(500, 500), grid=false, aspectratio=1, label="", fontfamily="IPAMincho")
   (r2, x1, y1) = (-sqrt(R)*sqrt(R - 2*r1)/2 + R/2, sqrt(4*R^(3/2)*sqrt(R - 2*r1) - 4*sqrt(R)*r1*sqrt(R - 2*r1) - 4*R^2 + 8*R*r1), 2*sqrt(R)*sqrt(R - 2*r1) - R + r1)
   r3 = r1 - r2
   θ = atand(y1, x1) - asind(r1/(R - r1))
   @printf("扇長と大円の直径がそれぞれ %g 寸,%g 寸のとき,中円の直径は %g である。\n", R, 2r1, 2r2)
   @printf("R = %g;  r1 = %g;  r2 = %g;  x1 = %g;  y1 = %g\n", R, r1, r2, x1, y1)
   plot()
   circle(0, 0, R, :magenta, beginangle=θ, endangle=180 - θ)
   circle(0, 0, R - 2r1, :blue, beginangle=θ, endangle=180 - θ)
   circle2(x1, y1, r1)
   circle(0, R - r2, r2, :blue)
   circle(0, R - 2r2 - r3, r3, :orange)
   segment(0, 0, R*cosd(θ), R*sind(θ))
   segment(0, 0, -R*cosd(θ), R*sind(θ))
   if more
       delta = (fontheight = (ylims()[2]- ylims()[1]) / 500 * 10 * 2) /3  # size[2] * fontsize * 2
       hline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
       vline!([0], color=:gray80, lw=0.5)
       point(0, R, "R", :green, :center, :bottom, delta=delta)
       point(x1, y1, "大円:r1,(x1,y1)", :red, :center, delta=-delta)
       point(0, R - r2, "中円:r2\n(0,R-r2)", :blue, :center, delta=-delta)
       point(0, R - 2r2 - r3, "小円:r3\n(0,R-2r2-r3)", :black, :right, :vcenter, deltax=-delta)
   end
end;

draw(28, 16.6/2, true)

 

 

コメント
  • X
  • Facebookでシェアする
  • はてなブックマークに追加する
  • LINEでシェアする

PVアクセスランキング にほんブログ村

PVアクセスランキング にほんブログ村