<picture class="picture_p166dhyf">

</picture>
原油価格が高止まりしている。中東情勢の緊迫などで、国際指標の北海ブレント原油先物は1バレル90ドル前後と1年前より1割高い。原油高はガソリンなど燃料や原材料のコストを押し上げ、インフレ懸念を強める。私たちの生活にも影響する原油相場はどのように動いているのだろうか。
(注)需給ギャップはIEA統計などからJOGMEC野神隆之氏推計
原油相場を左右するのが、需要と供給のバランスだ。需要が供給を上回れば値上がりしやすく、逆なら値下がりしやすい。そこに紛争や災害など需給に響く出来事が加わると、売り買いが集中し急騰や急落につながることがある。
2022年2月にロシアがウクライナ侵略を始め、西側がロシア産原油の輸入を止めると伝わると、相場は08年以来の高値をつけた。原油不足の恐れからだ。このとき既に供給が需要を下回り、市場には逼迫感があった。
一方、23年10月のイスラエルとイスラム組織ハマスの衝突で中東の緊張が高まったが、相場の上昇は瞬間的だった。今月初めのイラン・イスラエル関係の緊迫でも、大きく上昇しなかった。市場関係者の間で供給不足感が後退し、両国の対立も収束に向かったからだ。ただ、中東情勢が緊迫すれば1バレル100ドルを超えるとの予想もある。
(注)2023年、コンデンセートを含む (出所)米エネルギー情報局(EIA)
原油は運びやすく貯蔵しやすい半面、生産国が地理的に偏っている。サウジアラビアなど中東の国が主体の石油輸出国機構(OPEC)の存在感が大きい。
非加盟のロシアなどを加えた「OPECプラス」もあり、新型コロナウイルス禍で需要が急減した20年に大規模な協調減産に踏み切った。協力して供給過剰を避ける構図は定着し、相場は急落しづらくなった。

日本は中東に原油輸入を頼っている。ロシアから輸入を止めたことで、中東依存度は高まり22年度は95%を超えた。
過度の依存は中東の紛争激化など非常時に供給が途絶えるリスクを高めかねない。
<picture class="picture_p166dhyf"><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=476&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=888cba0ce20af726343860a3d30cfc98 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=952&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=41378677e9aa9323def37fc9c3cfd9ef 2x" media="(min-width: 1232px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=476&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=888cba0ce20af726343860a3d30cfc98 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=952&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=41378677e9aa9323def37fc9c3cfd9ef 2x" media="(min-width: 992px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=447&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=2a52f8a592aff13e43a9dfd4ddb3674b 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=895&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=5bd6c94e4e977953d515901d53c9e282 2x" media="(min-width: 752px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=447&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=2a52f8a592aff13e43a9dfd4ddb3674b 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=895&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=5bd6c94e4e977953d515901d53c9e282 2x" media="(min-width: 316px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=447&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=2a52f8a592aff13e43a9dfd4ddb3674b 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743751022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=895&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=5bd6c94e4e977953d515901d53c9e282 2x" media="(min-width: 0px)" />

</picture>
<picture class="picture_p166dhyf"><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=89&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=cb313e6f7a889cf6a86757d3d6e6c930 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=178&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=a001e6b201e71d5bc1630c2ee0ed8d7e 2x" media="(min-width: 1232px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=89&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=cb313e6f7a889cf6a86757d3d6e6c930 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=178&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=a001e6b201e71d5bc1630c2ee0ed8d7e 2x" media="(min-width: 992px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=39ca41089f08f7dc88f74f2fa5dcec4d 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=11183f1c297050726273d22ae7375d0f 2x" media="(min-width: 752px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=39ca41089f08f7dc88f74f2fa5dcec4d 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=11183f1c297050726273d22ae7375d0f 2x" media="(min-width: 316px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=39ca41089f08f7dc88f74f2fa5dcec4d 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743808022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=11183f1c297050726273d22ae7375d0f 2x" media="(min-width: 0px)" />

</picture>
企業収益への影響は?
原油高は電力・ガス会社や運輸業界の燃料コストを押し上げる。化学会社の原材料費もかさむ。いずれも利益を圧迫する重荷だ。
逆に石油元売りや商社など資源権益を持つ企業には、収益上振れの要因となる。原油価格の上昇は、消費国から産油国に富が移転することを意味する。輸入頼みの日本には、総じてマイナスの効果が大きい。
<picture class="picture_p166dhyf"><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=89&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=ff19259fb39365c5f38b618348a0e5e3 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=178&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=e20c4c7758142f03a96b96b751cbdc5b 2x" media="(min-width: 1232px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=89&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=ff19259fb39365c5f38b618348a0e5e3 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=178&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=e20c4c7758142f03a96b96b751cbdc5b 2x" media="(min-width: 992px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=0b588f87055a1e63e008793fdeabbc33 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=83a0bd40970ec8c1d176f53e1e4da1a0 2x" media="(min-width: 752px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=0b588f87055a1e63e008793fdeabbc33 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=83a0bd40970ec8c1d176f53e1e4da1a0 2x" media="(min-width: 316px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=0b588f87055a1e63e008793fdeabbc33 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743810022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=83a0bd40970ec8c1d176f53e1e4da1a0 2x" media="(min-width: 0px)" />

</picture>
原油需要の将来は?
電気自動車(EV)の普及などでいずれ頭打ちになる可能性が高いが、見方は分かれる。国際エネルギー機関(IEA)は昨年の「世界エネルギー見通し」で、石油の消費量は2030年までにピークを迎えると予測した。
これに対しOPECは、45年の世界の需要を22年より16.4%多い日量1億1600万バレルと、強気の予想を示した。
<picture class="picture_p166dhyf"><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=89&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=1f0bea5ec06b25775146f5b8874c8fae 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=178&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=0190497b6223abfa58fce00cfdabd097 2x" media="(min-width: 1232px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=89&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=1f0bea5ec06b25775146f5b8874c8fae 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=178&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=0190497b6223abfa58fce00cfdabd097 2x" media="(min-width: 992px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=44cbceb1bf50b8da90eb7d3b9669245b 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=e0e7de7af7a8d6d122c54acfc59b60ce 2x" media="(min-width: 752px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=44cbceb1bf50b8da90eb7d3b9669245b 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=e0e7de7af7a8d6d122c54acfc59b60ce 2x" media="(min-width: 316px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=83&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=44cbceb1bf50b8da90eb7d3b9669245b 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743812022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=167&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=e0e7de7af7a8d6d122c54acfc59b60ce 2x" media="(min-width: 0px)" />

</picture>
ガソリン補助の問題点は?
日本政府はガソリン価格の高騰を抑える補助金について、4月末だった期限を延長した。延長は7回目。期限を切っておらず、財政負担がさらに膨らむ。市場をゆがめ、政府が掲げる脱炭素に逆行するとの批判も強い。
斎藤健経済産業相は3月末に「脱炭素化を進める観点も踏まえると、本事業はいつまでも続けるものではない」と述べている。
(編集委員 久門武史、グラフィックス 渡辺健太郎)
<picture class="picture_p166dhyf"><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=196&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=d6fdcd48192e7653a737d6c06a089f37 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=392&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=740cb72b260e0a5dd8f493c20bd9b48b 2x" media="(min-width: 1232px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=638&h=196&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=d6fdcd48192e7653a737d6c06a089f37 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1276&h=392&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=740cb72b260e0a5dd8f493c20bd9b48b 2x" media="(min-width: 992px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=184&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=b7712fe073569486c40aea41bff62c7a 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=368&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=3155373ecdcae2811a2d4538f157f131 2x" media="(min-width: 752px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=184&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=b7712fe073569486c40aea41bff62c7a 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=368&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=3155373ecdcae2811a2d4538f157f131 2x" media="(min-width: 316px)" /><source srcset="https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=600&h=184&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=b7712fe073569486c40aea41bff62c7a 1x, https://article-image-ix.nikkei.com/https%3A%2F%2Fimgix-proxy.n8s.jp%2FDSXZQO4743806022042024000000-1.png?ixlib=js-3.8.0&w=1200&h=368&auto=format%2Ccompress&fit=crop&bg=FFFFFF&s=3155373ecdcae2811a2d4538f157f131 2x" media="(min-width: 0px)" />

</picture>